Współuzależnienie jest zaburzeniem myślenia, uczuć i funkcjonowania, które występuje nie tylko w okresach picia ale także w okresie leczenia czy abstynencji osoby uzależnionej a objawia się w kategoriach sztywnych wzorców myślenia i działania uniemożliwiając osobom współuzależnionym na adaptacyjne i skuteczne rozwiązywanie bieżących problemów i trudności życiowych (por. Cierpialkowska, Ziarko, 2010).
Do czterech głównych symptomów omawianego zaburzenia należą:
- Zaburzony obraz siebie: uzależnione poczucie własnej wartości, niestabilna ocena siebie, zniekształcony obraz siły woli i nadmierne wymuszanie sprawowania kontroli nad własnymi uczuciami i zachowaniami, manipulacja (aby osiągnąć pożądane zachowania u innych członków rodziny), polaryzacja (sztywne podtrzymywanie złudzeń możliwości i kontrolowania innych), chwiejność i niestabilność samooceny będąca przyczyna wielu napięć i lęków.
- Nadmierne poczucie odpowiedzialności za zaspakajanie potrzeb innych ludzi: zaspakajanie lub obniżanie frustracji u innych decyduje o zadowoleniu i poczuciu bezpieczeństwa osoby uzależnionej.
- Zaburzenia granic Ja - świat zewnętrzny w kontaktach interpersonalnych: osoby współuzależnione mają tendencje do przyjmowania za własne cudzych potrzeb, motywów działań, sposobów myślenia, spostrzeżeń i cudzych znaczeń rzeczywistości.
- Tendencja do utrzymywania bliskich związków z osobami o zaburzonej osobowości, uzależnionymi, z zaburzeniami kontroli popędów i współuzależnionymi: osoby uzależnione mają potrzeby, które współuzależniony spełnia realizując w ten sposób własne pragnienie przyjmowania cudzych potrzeb, dążeń i iluzji i tym samym stanowi doskonałe symbiotyczne zwierciadło dla takich osób. (Por. Cierpialkowska, Ziarko, 2010, s. 220 - 223).
Susan Forward motywując do podjęcia działań terapeutycznych zmieniających zaburzenia i modele zachowań, sugeruje konieczność zmiany zwracając się do współuzależnionych: „Ale konsekwencje poddania się (nie robienia nic) są gorsze, ponieważ ugodzą w ciebie. W miarę upływu czasu coraz mniej będziesz wiedział o tym, kim jesteś, czego chcesz i w co wierzysz. Twoja integralność stanie się cienka jak listek”(Forward, Frazier, 2007, s.237).